درمان با سلولهای بنیادی یا بن‌یاخته درمانی، استفاده از سلولهای بنیادی برای درمان یا جلوگیری از بیماری یا شرایط است.[۱]
پیوند مغز استخوان متداول‌ترین درمان سلولهای بنیادی است، اما برخی از روشهای درمانی حاصل از خون بند ناف نیز در حال استفاده هستند. تحقیقات برای توسعه ایجاد منابع مختلف سلولهای بنیادی و همچنین درمان با سلولهای بنیادی برای بیماریها و شرایط عصبی مانند دیابت و بیماریهای قلبی و غیره در انجام است.
پس از تحولاتی مانند توانایی دانشمندان در جداسازی و کشت سلولهای بنیادی جنینی، ایجاد سلولهای بنیادی با استفاده از انتقال هسته سلولهای سوماتیک و استفاده از آنها از روشهای ایجاد سلولهای بنیادی پرتوان ناشی از سلولهای بنیادی، بحث‌برانگیز شده‌است. این اختلاف نظر اغلب مربوط به سیاست سقط جنین و کلونینگ انسان است. علاوه بر این، تلاش برای بازاریابی مبتنی بر پیوند خون بند ناف ذخیره شده بحث‌برانگیز بوده‌است.
۱ کاربردهای پزشکی
بیش از ۳۰ سال است که از مغز استخوان برای درمان مبتلایان به سرطان با شرایطی مانند سرطان خون و لنفوم استفاده می‌شود. این تنها نوع سلول درمانی است که به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۲][۳][۴] در طول شیمی‌درمانی، بیشتر سلولهای در حال رشد توسط عوامل سمیت سلولی کشته می‌شوند. با این وجود، این عوامل نمی‌توانند بین لوسمی یا سلولهای نئوپلاستیک و سلولهای بنیادی خونساز در مغز استخوان تفاوت قائل شوند. این اثر جانبی شیمی درمانی‌های معمولی است که پیوند سلولهای بنیادی سعی در معکوس کردن دارد. مغز استخوان سالم دهنده سلولهای بنیادی عملکردی را جایگزین سلولهای از دست رفته در بدن میزبان در طول درمان می‌کند. سلولهای پیوند شده همچنین پاسخ ایمنی ایجاد می‌کنند که به از بین بردن سلولهای سرطانی کمک می‌کند. این روند می‌تواند خیلی زیاد پیش رود، اما منجر به پیوند در مقابل بیماری میزبان، جدی‌ترین عارضه جانبی این درمان می‌شود.[۵]
۲ پژوهش
بیماریها و شرایطی که درمان سلولهای بنیادی نویدبخش است یا در حال ظهور است.
سلولهای بنیادی به دلایل زیادی مورد مطالعه قرار می‌گیرند. همچنین مولکولها و اگزوزومهای آزاد شده از سلولهای بنیادی برای تهیه داروها مورد مطالعه قرار می‌گیرند.[۶] علاوه بر عملکرد سلولهای خود، عوامل محلول در پاراکرین تولید شده توسط سلولهای بنیادی، معروف به ترشح سلولهای بنیادی، مکانیسم دیگری است روشهای درمانی مبتنی بر سلولهای بنیادی اثرات خود را در بیماریهای دژنراتیو، ایمنی بدن و بیماریهای التهابی با واسطه سیستم ایمنی می‌گذارد.[۷]
۲.۱ کاربردها
۲.۱.۱ فروپاشی عصبی
نوشتار اصلی: فروپاشی عصبی
تحقیقات در مورد تأثیر سلولهای بنیادی بر روی مدلهای حیوانی تخریب مغز مانند پارکینسون، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و آلزایمر انجام شده‌است.[۸][۹][۱۰] مطالعات اولیه در مورد ام‌اس انجام شده‌است.[۱۱][۱۲]
۲.۱.۲ آسیب مغزی و نخاع
سکته مغزی و آسیب دیدگی مغزی منجر به مرگ سلولی می‌شود که با از بین رفتن نورون‌ها و الیگودندروسیت‌ها در مغز مشخص می‌شود. مطالعات بالینی و حیوانی در مورد استفاده از سلولهای بنیادی در موارد آسیب طناب نخاعی انجام شده‌است.[۱۳][۱۴]
۲.۱.۳ قلب
سلولهای بنیادی در افراد مبتلا به بیماری قلبی شدید مورد مطالعه قرار می‌گیرند.[۱۵] اثر بوودو-اکهارد استراوئر[۱۶] با شناسایی صدها تناقض واقعی، بی‌اعتبار شد.[۱۷] در میان چندین کارآزمایی بالینی که نشان می‌دهد درمان سلولهای بنیادی بزرگسالان ایمن و مؤثر است، شواهد واقعی از فواید فقط از چند مطالعه گزارش شده‌است.[۱۸] برخی از کارآزمایی‌های بالینی اولیه تنها پس از استفاده از درمان سلولهای بنیادی مغز استخوان پیشرفت‌های اندکی در عملکرد قلب داشته‌اند.[۱۹][۲۰]
جستارهای وابسته
- پیوند سلولهای بنیادی اتولوگ
- شبکه تحقیقات سلول درمانی قلب و عروق (CCTRN)
- کاشت بافت جنین
- تراشه سلولهای بنیادی